دررفتگی مکرر شانه
شانه، متحرک‌ترین مفصل در بدن است. مفصل شانه به شما کمک می‌کند، بازوی خود را بلند کنید آن را بچرخانید و به بالای سر خود برسانید. همچنین توانایی چرخش در جهات مخلتف را فراهم می‌کند. به همین دلیل، این مفصل بیشترین خطر را برای بی‌ثباتی ناشی از ضربه یا سقوط را دارد.
به‌طور معمول بین استخوان بازو واستخوان گلنوئید یا همان سوکت شانه تماس مستقیمی وجود دارد. اصطلاح دررفتگی به معنی از بین رفتن کامل تماس بین این دو استخوان است. دررفتگی مکرر شانه هنگامی رخ می‌دهد که استخوان بازو از حفره گلنوئید یا سوکت شانه بدنبال کشیده شدن بازو، سقوط، ضربه، فشار زیاد و سانحه خارج گردد. به عبارتی دیگر وقتی شانه شل می‌شود و مرتبا از جای خود می‌لغزد و خارج می‌گردد به آن دررفتگی مکرر شانه یا بی‌ثباتی مزمن شانه می‌گویند. هنگام جدا شدن مفصل شانه پارگی ساختاری به نام لابروم به وجود می‌آید. دررفتگی مکرر شانه، یکی از شایع‌ترین آسیب‌دیدگی‌ها بین ورزشکاران رشته‌های ورزشی برخورد مانند فوتبال است.
دررفتگی مکرر سانه تقریبا ۵۰ درصد از کل دررفتگی‌های مفصل را تشکیل می‌دهد. دررفتگی مکرر شانه می تواند هم در بازوی غالب و هم غیرغالب رخ دهد. دو عامل اصلی افزایش خطر دررفتگی شانه سن و سطح فعالیت است. ورزشکاران جوان زیر ۲۵ سال و کسانی‌که در ورزش بسیار فعال هستند بیشترین گروه‌های در معرض خطر می‌باشند.
انواع دررفتگی مکرر شانه
- قدامی: معمولا دررفتگی شانه، قدامی است و در ۹۰ تا ۹۵ درصد موارد به علت آسیب، ضربه و تروما اتفاق می‌افتد. اکثر دررفتگی‌های قدامی ساب کراکوئید هستند. مکانیسم معمول دررفتگی شانه آسیب، فشار شدید، سقوط، چرخش خارجی، کشش و یک نیروی جهت‌دار خلفی بر روی استخوان بازو است.
- خلفی: میزان شیوع دررفتگی خلفی نسبت به قدامی بسیار کم است و تقریبا شامل ۱۰ درصد از کل دررفتگی‌های شانه می‌شود. دررفتگی‌های خلفی در نتیجه‌ی عدم تعادل قدرت بین محورهای داخلی بازو، برق‌گرفتگی یا تشنج اتفاق می‌افتد.
- تحتانی: دررفتگی تحتانی شانه بسیار نادر می‌باشد اما، تشخیص دررفتگی تحتانی به دلیل عوارض حیاتی بعد از آن از اهمیت زیادی برخوردار است. آسیب‌های نورولوژیک به‌ویژه ضایعات عصب زیر بغل در ۶۰ درصد موارد با دررفتگی تحتانی همراه است.
- فوقانی: دررفتگی فوقانی شانه نیز یکی از موارد نادر در دررفتگی‌های شانه است. آسیب‌های آکرومیوکلاویکولار، شکستگی آکرومین، ترقوه و غده‌ها با دررفتگی‌های فوقانی شانه رخ می‌دهند.
علائم دررفتگی مکرر شانه
علايم رایج دررفتگی مکرر شانه عبارتند از:
- درد ناشی از آسیب‌دیدگی شانه
- تکرار دررفتگی شانه
- احساس مدام شلی در شانه و لغزش به داخل و خارج مفصل
- اسپاسم عضلانی
- بی حسی و ضعف در بازو گردن یا انگشتان دست.
- کبودی و تورم در شانه و بالای بازو
تشخیص دررفتگی شانه
درد فوری و ناتوان‌کننده یکی از نشانه‌های تشخیص دررفتگی شانه در افراد ورزشکار است. دررفتگی شانه در افراد مسن و سالخورده منجر به پارگی تاندون روتانور کاف شانه می‌شود و نیاز به درمان فوری و اورژانسی دارند. به‌طور کلی از طریق رادیولوژی و ام آر آی می‌توان براحتی دررفتگی، میزان آسیب به بافت‌های نرم، عضلات، تاندون‌ها و غضروف را مشخص کرد.
علل و عوامل خطر دررفتگی مکرر شانه
حوادث: حوادث آسیب‌زا، بیشترین عامل دررفتگی شانه هستند. یک واقعه آسیب‌زا مانند ضربه به شانه یا زمین خوردن شایع‌ترین علت دررفتگی شانه برای اولین بار است.
حرکت تکراری شانه: حرکت تکراری بالای سر، می‌تواند باعث کشش رباط‌های اطراف سوکت شانه شود. این وضعیت در ورزشکاران رشته‌های ورزشی شنا، والیبال و بیس‌بال بیشتر مشاهده می‌شود.
دررفتگی قبلی: بعد از دررفتگی اول، شانه در برابر دررفتگی مکرر بسیارآسیب‌پذیر است. دررفتگی اول می‌تواند بافت‌های اطراف مفصل شانه را کشیده‌تر کند و باعث شود شانه ناپایدار گردد و دررفتگی دیگری ایجاد می‌کند.
ژنتیک: برخی از افراد به‌طور طبیعی بافت‌های پیوندی شل و انعطاف‌پذیری بیشتری در بدن دارند. از جمله افرادی که به آنها دو مفصلی می‌گویند. این دسته از افراد ممکن است دررفتگی شانه را بدون آسیب و درد قابل توجهی تجربه کنند.
درمان قطعی دررفتگی مکرر شانه
همان طور که گفتیم، دررفتگی شانه می تواند به طور مکرر اتفاق بیفتد. جراحی، دررفتگی قطعی‌ترین روش درمان برای ترمیم دررفتگی مکرر شانه است که می‌تواند خطر دررفتگی‌های مکرر را کاهش داده و شرایط بازگشت به فعالیت‌های روزمره را فراهم کند. به طور کلی برای ترمیم رباط‌های پاره یا کشیده شده عمل جراحی، ضرورتی اجتناب‌ناپدیر است تا بتواند مفصل شانه را در جای خود ثابت بماند. جراحی دررفتگی شانه به دو صورت آرتروسکوپی و باز اعمال می‌گردد.
امروزه با کمک فناوری‌های نوین در عرصه‌ی ابزار و مهندسی پزشکی، بیشتر اقدامات جراحی با حداقل تهاجم صورت می‌گیرد. در همین راستا با استفاده از آرتروسکوپی عمل جراحی شانه را می‌توان با کمترین تهاجم انجام داد. جراحی باز در صورت مشکلات پیچیده‌تر یا خطر بسیار بالای دررفتگی مکرر شانه صورت می‌گیرد. سه عامل سن، سطح فعالیت و میزان آسیب‌دیدگی به جراح شانه کمک می‌کند تا تشخیص دهد چه نوع جراحی برای بیمار مناسب است.
هر دو روش جراحی باز و آرتروسکوپی برای دررفتگی مکرر شانه دارای موفقیت های بسیار بالایی برای بهبود عملکرد و جلوگیری از دررفتگی در آینده است.
انواع جراحی دررفتگی مکرر شانه
ترمیم بانکارت
این جراحی معمولا برای افرادی که در رفتگی قدامی یعنی درفتگی به سمت جلوی بدن دارند به کار می رود. دررفتگی قدامی می‌تواند، پارگی در ناحیه‌ی شانه و غضروف اطراف حفره‌ی شانه را ایجاد کند. این نوع پارگی به عنوان ضایعه‌ی بانکارت شناخته می‌شود. در حین ترمیم بانکارت، پارگی لابروم نیز ترمیم شده و مجددا در حفره‌ی شانه قرار می‌گیرد.
جراحی لاتارجت
این نوع عمل جراحی برای افرادی که استخوان در حفره‌ی شانه را از دست داده‌اند، توصیه می‌شود. روش لاتارجت، شامل برداشتن مقدار کمی از مواد استخوانی و انتقال آن به قسمت جلویی سوکت شانه است. به عبارت ساده‌تر در این نوع عمل پیوند استخوان صورت می‌گیرد.
