شانه یخ زده
شانه یخ زده، نوعی بیماری شانه است که دامنه حرکتی شانه را محدود میکند. هنگامی‌که، بافت‌های مفصل شانه ضخیم و سفت می‌شوند، به مرور زمان بافت اسکار ایجاد شده و در نتیجه‌ی آن، مفصل شانه فضای کافی برای چرخش مناسب را ندارد. شانه یخ زده در پزشکی به عنوان کپسولیت چسبنده شناخته می‌شود.
آناتومی شانه
شانه از سه استخوان تشکیل شده است که مفصل توپی و سوکت شانه را تشکیل می‌دهند. این استخوان‌ها شامل استخوان بازو، تیغه شانه یا کتف و استخوان ترقوه هستند. بافتی در اطراف مفصل شانه وجود دارد که تمام این اجزا را در کنار هم نگه می‌دارد، به این بافت کپسول شانه می‌گویند. در وضعیت شانه یخ زده کپسول شانه آنقدر ضخیم و محکم می‌شود که جابجایی و حرکت در آن دشوار می‌گردد.
درد شانه می‌تواند در نتیجه‌ی آسیب‌دیدگی یا بیماری مفصل شانه باشد. آسیب می‌تواند بر روی هریک از رباط‌ها بوریس‌ها یا تاندون‌های اطراف مفصل شانه تاثیر بگذارد.
چه عواملی باعث شانه یخ زده می‌شود؟
متاسفانه، هنوز مشخص نشده است که چرا برخی از افراد به شانه یخ زده مبتلا می‌شوند. اگر چه این احتمال در افرادی که دیابت دارند یا کسانی که اخیرا مجبور شده‌اند شانه خود را برای مدت طولانی بی‌حرکت نگه دارند، مثلا بعد از جراحی یا شکستگی بازو رخ می‌دهد. برخی از گروه‌ها بیشتر در معرض خطر هستند. عوامل خطر عبارتند از:
سن و جنس: افراد ۴۰ سال به بالا به ویژه زنان بیشتر در معرض خطر هستند.
عدم تحرک یا کاهش تحرک: افرادی که دچار کم تحرکی شده‌اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به یخ زدگی شانه قرار دارند، عدم تحرک ممکن است نتیجه بسیاری از عوامل باشد از جمله:
- آسیب روتاتور کاف شانه
- شکستگی بازو
- سکته
- بهبودی از عمل جراحی
- بیماری‌های سیستمیک
به نظر می‌رسد افرادی که بیماری‌های خاص دارند، نیز بیشتر در معرض خطر ابتلا به شانه یخ زده هستند. بیماری‌هایی که ممکن است خطر افزایش دهند عبارتند از:
- دیابت
- پرکاری تیروئید
- کم‌کاری تیروئید
- بیماری قلب و عروقی
- بیماری سل
- بیماری پارکینسون
علائم و نشانه‌های شانه یخ زده چیست؟
شانه یخ زده در سه مرحله رشد و پیشرفت میکند. هر مرحله می‌تواند چند ماه طول بکشد. این مراحل شامل:
مرحله انجماد: در این مرحله هر حرکتی از شانه باعث درد می شود و دامنه حرکت شانه شروع به محدود شدن میکند. مرحله انجماد بین ۶ تا ۹ ماه طول می‌کشد.
مرحله یخ زده: درد در این مرحله ممکن است کاهش یابد. با این وجود شانه سفت شده و فعالیت‌های روزمره دشوار می‌شود. این مرحله می‌تواند ۴ تا ۱۲ ماه طول بکشد.
مرحله ذوب: در این مرحله دامنه حرکت در شانه شروع به بهبود میکند. مرحله ذوب بین ۶ ماه تا ۲ سال زمان می‌برد.
به طور کلی مهمترین و متداول‌ترین نشانه‌های شانه یخ زده عبارتند از:
- درد شانه
- احساس سفتی در شانه
- از دست دادن دامنه حرکت شانه
این علائم در هنگام شب و خواب بسیار ناخوشایند است و در طول روز ناتوان‌کننده می‌شوند.
تشخیص شانه یخ زده
اگر احساس سفتی و درد در شانه کردید بهتر است در اسرع وقت به متخصص مراجعه کنید. برای تشخیص شانه یخ زده پزشک متخصص مربوطه از روش‌های زیر استفاده میکند.
- معاینه بالینی
- سونوگرافی
- آزمایش خون
- رادیولوژی
- اسکن و ام آر آی
درمان شانه یخ زده
دارو درمانی: داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی بدون نسخه مانند آسپرین یا ایبوپروفن می‌توانند به تسکین درد و التهاب شانه کمک کنند. در صورت لزوم پزشک ممکن است داروهای مسکن قوی‌تری را تجویز کند.
فیزیوتراپی: فیزیوتراپی برای بهبودی امری اجتناب ناپذیر است. یک فیزیوتراپیست باید تحریک الکتریکی، مانورهای تمرینی، حرکتی، حرکات کششی، کیسه‌های یخ و تمرینات تقویت کننده را انجام دهد. بهبودی از طریق فیزیوتراپی ممکن است هفته‌ها تا ماه‌ها طول بکشد.
اگر علائم شانه یخ زده شدید بود و بیمار به مرور زمان بهبود نیافت پزشک مربوطه انواع دیگری از درمان‌ها را توصیه میکند از جمله:
تزریق: تزریق کورتیکواستروئیدها، گاز اوزون، پی آر پی و … در مفصل شانه برای کاهش درد و بهبود دامنه‌ی حرکتی شانه به کار می‌رود.
دیستنس مفصل: به این معنا است که پزشک برای افزایش کشش شانه به کپسول شانه آب استریل تزریق میکند.
عمل جراحی: اگر سایر روش‌های درمانی منجر به بهبودی بیمار نگردد، جراحی آخرین راه حل است. جراحی به صورت دستکاری شانه و قرار دادن آن در یک دامنه کامل حرکتی تحت بیهوشی کامل برای کمک به از بین بردن چسبندگی می‌باشد. راه دیگر استفاده از جراحی آرتروسکوپی است. این نوع جراحی، شامل ایجاد یک برش کوچک در شانه و استفاده از دوربینی به نام آرتروسکوپ برای از بین بردن بافت اسکار یا آزادسازی آن است. این عمل امکان بازگشت دامنه حرکتی را فراهم میکند.
شایان ذکر است، افرادی که مبتلا به شانه یخ زده هستند، در طول دوره‌ی توان‌بخشی باید از آسیب دیدن مجدد بافت شانه خودداری کنند. بهتر است این افراد از حرکات تند و سریع یا بلند کردن اجسام سنگین با شانه‌ی آسیب دیده بپرهیزند.
